In de initiatiefase, of uiterlijk na de ontwerpfase wordt besloten welke wijze van aanbesteden toegepast gaat worden. Er kan gekozen zijn voor een traditioneel contract (regiewerk, RAW-bestek) of een geïntegreerd contract (engineering & construct of design & construct contract). Zie ook de pagina Initiatiefase voor meer informatie over de aanbestedingsaspecten.
Afhankelijk van de gekozen bouworganisatievorm of bouwteamsamenwerking specificeert de opdrachtgever de eisen voor het project in een programma van eisen (functionele eisen), een voorlopig ontwerp (functionele en technische eisen), een definitief-/uitvoeringsontwerp (met name technische eisen) en een bestek (vrijwel uitsluitend technische eisen). Vervolgens wordt er een contractvorm gekozen. In een contract wordt de verdeling van verantwoordelijkheden en risico’s tussen opdrachtgever en opdrachtnemer juridisch vastgelegd. De contractvorm moet in overeenstemming zijn met de gekozen bouworganisatievorm en wijze van specificeren. Daarna volgt de aanbestedingsprocedure. Hierin wil de opdrachtgever tot gunning van een opdracht aan een marktpartij komen, door concurrentie bij twee of meer marktpartijen op te roepen.
Waterschappen hebben ambities met betrekking tot duurzaamheid (reductie van CO2 uitstoot / energieverbruik) en circulariteit (bijvoorbeeld secundaire grondstoffen). De pagina Duurzaamheid gaat hier verder op in, onder andere met betrekking tot de CO2-Prestatieladder. In het aanbestedingsproces hebben opdrachtgevers de mogelijkheid duurzaamheidsambities te vertalen naar kwalitatieve criteria voor een werk en daaraan ook waarde toe te kennen in de aanbesteding. Zo kunnen opdrachtnemers die uitvoeringsmethoden bieden met hoge waarde aan duurzaamheid of circulariteit uiteindelijk een werk uitvoeren, ook al is dit niet de goedkoopste inschrijving.